Blob Nedir? Ethereum’un Ölçeklenebilirlik ve Verimlilik Çözümü

Ethereum’un Dencun sert çatallanması sırasında ortaya çıkan blob’lar, blok zinciri teknolojisinde büyük bir gelişmedir. Blob’lar, calldata kullanmak yerine 2. katman (L2) aracılığıyla uzlaşmaya izin veren veri yapılarıdır. Blob’lar, özellikle rollupl’ar için Ethereum’un ölçeklenebilirliğini ve verimliliğini geliştirmek için oluşturulmuştur ve erişilebilirlik ile maliyet verimliliğinin artmasına yol açmıştır.

Ethereum, dikkatini “sıfırdan bire” geçiş zorluğunu aşmaktan “birden N’ye” geçişteki engelleri çözmeye yönelttikçe, bu geçişi mümkün kılmada blob’ların rolü de önemli hâle gelmektedir. Bu araç, blok zincirinin yetkinliklerini geliştirmeyi ve operasyonlarını basitleştirmeyi amaçlar. Böylece gelecekteki ölçeklenebilirlik iyileştirmeleri ve uygulama geliştirmedeki ilerlemeler için yolu açmaktadır.

Bu makalede blob’ların ne olduğunu, bu teknolojinin merkeziyetsiz uygulamaları (dApp’ler) nasıl etkileyebileceğini ve blobs tokenini nasıl satın alabileceğinizi inceleyeceğiz.

Genel Bakış

• Blob’lar, özellikle rollup’lar için daha kolay ve daha uygun fiyatlı işlemler sağlayarak Ethereum’un ölçeklenebilirliğini ve verimliliğini geliştirir.

• Ethereum başlangıç aşamalarından çıkarak birden fazla zorluğu ele almaya doğru ilerledikçe, blob’lar bu önemli dönüşümü desteklemede önemli bir rol oynar.

• Blok zinciri süreçlerinin kolaylaştırılmasında ve gelecekteki ilerleme ve büyümenin temellerini atmada blob’ların rolü son derece önemlidir.

• EIP-4844, büyük miktarda veri tutabilen “blob’ları” sunarak Ethereum’da ölçeklenebilirliği artırmayı ve işlem ücretlerini düşürmeyi amaçlamaktadır.

• EIP-4844’ü içeren Dencun yükseltmesi, özellikle L2 çözümleri için Ethereum’un ölçeklenebilirliğini ve maliyet verimliliğini geliştirmeye çalışmaktadır.

Blob’ları ve Rollerini Anlamak

EIP-4844 aracılığıyla uygulanan proto-danksharding, Ethereum blok zincirinde depolanan büyük veri blokları olan ve “blob” adı verilen yeni bir kavram getirmiştir. Bu blob’lar, daha büyük miktardaki verinin uygun maliyetli ve verimli bir şekilde işlenmesini sağlayarak Ethereum’un ölçeklenebilirliğini geliştirmeyi amaçlamaktadır.

Ethereum Sanal Makinesi (EVM) tarafından işlenen geleneksel verilerin aksine, blob’lar, L2 rollup yöntemlerinin verimliliğini artırmak için KZG kriptografik taahhütleri aracılığıyla saklanır.

Gas Ücretleri ve Ölçeklenebilirlik Üzerindeki Etkisi

Blob’ların, gas ücretlerini önemli ölçüde azaltması beklenmektedir. Rollup’ların kullanabileceği özel bir veri katmanı sağlayan EIP-4844, blok başına veri alanını artırarak maliyetleri düşürür. Bu gelişme, veri bölünme (data sharding) işlemini tam olarak içermediği, ancak beacon zincirinde yeni bir işlem formatı ve depolama sistemi kurduğu için önemlidir.

Bu, ölçeklenebilirliği destekler ve gelecekte potansiyel bölünme uygulamalarının önünü açar. Blob’lar, ölçeklenebilirlik çözümlerine yönelik acil talebi karşılamak için oluşturulmuştur ve tam veri bölünmeye ulaşılana kadar geçici bir çözüm sunar.

Blob’ların kullanımı, rollup’ların temel katmana göre maliyet avantajlarına rağmen, Ethereum için ölçeklenebilir ve güven gerektirmeyen bir çözüm olarak rollup’ları destekleme ihtiyacından kaynaklanmaktadır. EIP-4844, bu özel veri katmanını sunarak rollup’ların yüksek ücretlerini azaltmaya çalışmaktadır.

Dencun Yükseltmesi ve Kapsamlı Etkileri

Dencun yükseltmesi ile etkinleşecek şekilde programlanmış olan EIP-4844, Ethereum altyapısında devrim yaratarak onu kullanıcılar ve geliştiriciler için daha ölçeklenebilir, ekonomik ve verimli hâle getirmek üzere tasarlanmıştır.

Dencun yükseltmesi, node operatörlerinin bu verileri yalnızca yaklaşık 18 gün boyunca saklamasını gerektirerek L2 kanıtları için daha ucuz veri depolama alanı ekler. Bu süre, tüm ağ katılımcılarının verileri indirip depolaması ve aynı zamanda donanım gereksinimlerini yönetilebilir kılması için yeterince uzun olarak kabul edilmektedir.

Bu yaklaşım, işlem maliyetlerini ve ağ yükünü azaltarak ve gelecekteki ilerlemeler için Ethereum’un altyapısını geliştirerek L2 rollup’lardan yararlanır. EIP-4844, blob depolama için KZG taahhütlerinden yararlanarak Ethereum ağının genel verimliliğini artırır.

Blobs Tokeni Nedir?

Ethereum blok zincirinin yeni ve yaratıcı bir yönü olan blobs tokeni, Dencun yükseltmesi ve EIP-4844 ile karmaşık bir şekilde bağlantılıdır.

Blobs token sistemi, blok zincirinin büyük hacimli işlemleri gerçekleştirme yeteneği ve pahalı gas ücretleri ile ilgili sorunları çözmeyi amaçlayan ve L2 çözümleri geliştirmeye odaklanan Ethereum topluluğunda çok önemli bir ilerlemedir.

Varlıkların blobs tokenlerine bölünmesi, Ethereum’un ilk blok zinciri engellerini aşma (“sıfırdan bire” aşaması) hedefine, daha geniş bir ortamda ölçeklenebilirlik ve verimlilikle başa çıkma (“birden N’ye” aşaması) hedefine geçişini desteklediği için temel öneme sahiptir.

Tokenleştirme için blob’ların özelliklerini uygulamak, Ethereum’un daha fazla sayıda işlemi daha verimli bir şekilde işlemesine olanak tanıyarak nihayetinde işlem maliyetlerini düşürür ve dApp’ler için kullanıcı deneyimini iyileştirir.

Blobs Tokenin Teknik Mekanizması

Blobs token mekanizmasının temelinde “blob işlemleri” yatar. Bu işlemler, EIP-4844’ün ayrılmaz bir parçasıdır ve Ethereum bloklarına dâhil edilebilen büyük veri paketlerini (blob’lar) ortaya çıkarmıştır. Ethereum Sanal Makinesi (EVM) tarafından kalıcı olarak işlenen ve depolanan genel Ethereum işlemlerinin aksine, blob’lar büyük miktarda veri işlemek için daha ölçeklenebilir ve uygun maliyetli bir yol sağlar.

Blob’lar doğrudan EVM tarafından işlenmez, ancak KZG kriptografik taahhütleri sayesinde blok zincirine dâhil edilebilirler. Başka bir deyişle, verileri geçici olarak saklayabilirler ve bu da doğrulama için kanıtların Ethereum mainnet’e gönderilmesini gerektiren L2 rollup çözümleri için özellikle avantajlıdır.

Blob’ları kullanmak, bu çözümlerin kalıcı olarak saklanması gereken veri miktarının önemli ölçüde azaltılmasına olanak sağlayarak daha düşük gas ücretlerine yol açar.

Gas Ücretini Azaltmak İçin Ethereum ile Entegrasyon

EIP-4844 ile getirilen yeni işlem türleri ve blok başlığı alanları, blob’ların Ethereum altyapısına entegrasyonuna imkân sağlar. Ethereum’daki her blok, her biri maksimum 128 KB bilgi tutabilen bir dizi blob içerebilir. Blob’ların eklenmesi, L2 çözümlerinin mainnet’ten önemli miktarda veri aktarmasını sağlar ve bu da gas ücretlerinde önemli bir düşüşe yol açar.

Blob mekanizmasının önemi, gas ücretleri üzerindeki etkisinde yatar. EIP-4844, Ethereum bloklarında blob’lar için ayrı bir alan oluşturarak blob’ları saklamaya odaklanan yeni bir gas piyasasına imkân sağlar. Bu piyasa, mevcut gas piyasasına benzer şekilde çalışır ancak blob’ların saklanmasıyla ilgili masraflara odaklanır.

Blob’ları Benzersiz Yapan Nedir?

Blob’lar, Ethereum’un yapısıyla yakın ilişkisi ve diğer önemli özellikleri nedeniyle blok zinciri ve kripto alanında diğer tokenlerden ayrılır.

• Ethereum Blok Zinciri ile Entegrasyon: Blob’lar, gas ücretlerini düşürmeyi ve veri “blob’ları” sunarak ölçeklenebilirliği artırmayı amaçlayan önemli bir gelişme olan Ethereum Dencun yükseltmesi ile karmaşık bir şekilde bağlantılıdır. Blob’ların ortaya çıkışı, Ethereum’un sürekli büyümesinde önemli bir dönüm noktasıdır.

• Blok Zinciri Teknolojisine Meme Kültürü Entegrasyonu: Blob’lar, meme’leri eklemeleriyle öne çıkmaktadır. Bu, blob’lara kültürel bir anlam katar ve blob’ları, kripto topluluğu ile bağlantı kurmak ve onu geliştirmek için yaratıcı bir yöntem olarak öne çıkarır. Mizah ve teknolojiyi bir araya getiren blob’lar, dijital varlıklar dünyasında kendine özgü bir varlık oluşturmak için meme kültüründen faydalanır.

• Ethereum’un Ölçeklenebilirliğini ve Verimliliğini Artırma:

• Ethereum’da tam bölümlemenin öncüsü olan proto-danksharding, ölçeklenebilirlik sorunlarını ele almak için blob’ları ortaya çıkarmıştır. Blob’lar, işlem bilgileri için kısa süreli, etkili depolar olarak çalışır ve böylece doğrulama prosedürlerini basitleştirip depolama maliyetlerini en aza indirir.

• Blob’ların uygulanmasının, Ethereum’un veri depolama sorumluluğunu azaltarak L2 platformlarındaki ücretleri düşüreceği tahmin edilmektedir. Bu da daha düşük bir maliyetle daha hızlı işlem yapılmasına olanak tanıyacaktır. Bu teknolojik ilerleme, Ethereum tabanlı işlemleri daha uygun maliyetli hâle getirerek kullanıcılara doğrudan fayda sağlar.

• Topluluk ve Geliştirici Etkileşimi: Ethereum’un blob’ları kullanıma sunması, projenin topluluk fikirlerine ve teknik engellere göre uyarlanan yanıtlar verebildiğini gösterir. Proje, maliyetli gas ücretleri ve ağ tıkanıklığı gibi sorunları ele alarak, kullanıcı memnuniyetini artırmaya ve DeFi uygulamalarının erişimini genişletmeye kararlı olduğunu göstermektedir.

• Yaygın Etki Potansiyeli: Blob’lar, işlemleri daha kullanışlı ve uygun maliyetli hâle getirerek Ethereum ve ilgili teknolojilerin daha geniş bir kullanıcı kitlesi bulmasına önemli katkılar sağlama potansiyeline sahiptir. Blob’ların kullanıma sunulması, blok zincirinin daha kolay kullanılabildiği, daha geniş bir erişime sahip olduğu ve toplumda yaygın olarak benimsendiği bir geleceğe işaret ediyor.

Blob’ların teknolojik yenilik ile meme kültürünü buluşturan benzersiz konumu, onları kripto uzmanlarından kripto meraklılarına kadar çok çeşitli kullanıcılar için daha çekici hâle getiriyor.

Blobs Token Nasıl Satın Alınır?

Blobs token satın alırken, genellikle DeFi platformları aracılığıyla diğer kripto para birimlerini satın almaya benzer bir süreç izlersiniz.

1. Bir Kripto Cüzdanı Seçin: Satın aldığınız tokenleri güvenli bir şekilde saklamak için, blobs tokenlerin çalıştığı blok zinciri ağı ile uyumlu bir kripto cüzdanı seçmeniz önemlidir.

2. Bir Baz Kripto Satın Alın: Ethereum gibi ağlarda blobs tokenlerle takas etmek için ilk önce elinizde ETH tutmanız gerekebilir. Bu süreç, bir kripto platformunda USD veya EUR gibi para birimlerini kullanarak ana para birimini satın almayı içerir.

3. Cüzdanınıza Transfer Edin: Ana dijital para birimini tercih ettiğiniz cüzdana transfer edin ve gas ücretleri için küçük bir ek miktar ayırdığınızdan emin olun.

4. Bir DeFi Platformu Seçin: Blobs tokeni al-sat işlemlerine izin veren DeFi platformları veya DEX’ler bulun. Popüler seçenekler arasında, Ethereum tabanlı tokenlerde uzmanlaşmış olan Uniswap gibi platformlar sayılabilir.

5. Blob Tokenlerini Swap Edin: Cüzdanınızı seçilen DEX’e bağlayın, swap için temel kripto para birimini ve blobs tokenlerini seçin ve işlemi gerçekleştirin. İşlem ücretleri uygulanacağını ve bu ücretlerin ağa göre farklılık göstereceğini unutmayın.

6. Tokenlerinizi Saklama ve Yönetme: Satın alma işlemi yaptıktan sonra, blobs tokenlerinizi cüzdanınız üzerinden kontrol edebilirsiniz. Bunları stratejinize göre DeFi uygulamalarında saklayabilir, stake edebilir veya kullanabilirsiniz.

Blob’ların Potansiyel Kullanım ve Uygulama Alanları Nelerdir?

Blob’ların, birçok potansiyel kullanım senaryosuyla, Ethereum ekosistemi üzerinde önemli bir etkisi olabilir.

2. Katman (L2) Optimizasyonu

Blob’lar, yaygın olarak L2 çözümlerinde, özellikle de uzlaşma tarihini ele almak için kullanılır. Bu, L2 ağlarının işlemleri Ethereum temel katmanında (L1) verimli bir şekilde uzlaştırmasına olanak tanıyarak operasyonel harcamaları önemli ölçüde azaltır.

Rollup’lar ve Veri Kullanılabilirliği

İşlemleri grupladıkları ve ana Ethereum zinciri dışında işledikleri için, rollup’ların blob’lardan önemli ölçüde yararlanma potansiyeli vardır. Rollup’lar, işlem bilgilerini blob’larda saklayarak, Ethereum ana zincirini kullanmaya kıyasla maliyetleri düşürürken işlem kapasitelerini artırabilirler. Bu da nihai olarak onların verimliliklerini ve ölçeklenebilirliklerini artırır.

Yeni Veri Piyasaları Oluşturulması

Blob’lar, rollup’ların ötesinde, Ethereum’da merkeziyetsiz veri piyasalarının yeni türlerinin oluşturulmasını sağlayabilir. Bu piyasalar, blok zincirinin merkeziyetsiz ve sağlam yapısından yararlanarak sağlam ve verimli veri alışını ve satışını kolaylaştırabilirler.

DApp’ler

Blob’lar, büyük veri kümelerinin merkeziyetsiz bir şekilde saklanmasını ve paylaşılmasını gerektirenler başta olmak üzere dApp’ler için yeni olanaklar sağlar. Merkeziyetsiz dosya saklama sistemleri ve veri ağırlıklı bilimsel araştırma platformları dâhil olmak üzere çeşitli uygulamalarda verileri yönetmek için kullanılabilirler.

Kullanıcılar İçin Ağ Verimliliği ve Daha Düşük İşlem Ücretleri

Blob’ların gelişi, tipik Ethereum kullanıcısına daha hızlı işlem ve daha düşük işlem ücreti potansiyeli sunarak, kullanıcıların Ethereum ağının mevcut durumuyla ilgili iki önemli endişesini gidermektedir.

Blob’lar ve EIP-4844 yükseltmesi için potansiyel yüksek olsa da Ethereum ağını birden fazla paralel zincire bölerek ölçeklendirilebilirliği daha da iyileştirmeyi amaçlayan tam danksharding hedefine doğru atılmış bir adım olduğunu belirtmek önemlidir. Bununla birlikte, gelişmiş ölçeklenebilirlik, daha düşük işlem ücretleri ve Ethereum için yeni uygulamalar gibi hızlı sağlanan avantajlar bunun önemli bir ilerleme olduğunu gösteriyor.

EIP-4844 ile birlikte blob’ların geliştirilmesi ve gelecekteki iyileştirmeler, dApp’lerin yönünü ve ilerlemeye devam eden Ethereum blok zincirinin genel işlevselliğini tanımlama konusunda önemli bir rol oynayabilir.

Blob’lar İçin Sırada Ne Var?

Önümüzdeki yol haritası, slot başına 16 MB’ye kadar veri alanı sağlamak için veri kullanılabilirliği örneklemesi (DAS) uygulanmasının yanı sıra, blob kapasitesini artırmaya ve rollup’ları optimize etmeye yönelik başka iyileştirmeler de içermektedir.

Ethereum’un kurucu ortağı Vitalik Buterin, Ethereum için gelecekteki geliştirme yönergelerini ayrıntılı olarak anlatmıştır. Bu yönergeler iki ana kısımda özetlenebilir: Blob kapasitesinin artırılması ve mevcut veri alanını daha iyi kullanmak için L2 çözümleri geliştirilmesi.

PeerDAS gibi yenilikler, ağ verimliliğini korurken blob’ları ölçeklendirmeyi amaçlar. Ayrıca, EIP-7623 gibi ilerlemeler, yürütme blok boyutlarına daha katı sınırlar getirerek ölçeklenebilirliği artıracaktır. Buterin, ayrıca L2 çözümlerini güvence altına almak için verimli ve iyimser veri sıkıştırma tekniklerinin önemini de vurgulamıştır.

Buterin, geniş resme bakarak, Ethereum’un büyümesini S şeklinde bir eğriye benzetmiş ve Ethereum’un hızlı bir ilerleme döneminden çıkarak, kullanıcı deneyimini geliştirmeye ve yeni uygulamalar sunmaya odaklanan daha yavaş bir döneme geçtiğini ifade etmiştir.

Bu değişiklik, Ethereum’un verimli bir şekilde genişleyen ve blok zincirinin ayırt edici özelliklerini kullanan uygulamalar için uygun bir ortam sağlayan merkeziyetsiz bir platform oluşturmaya olan bağlılığının altını çizmektedir.

2024 yılında perspektifimizi Ethereum’un ötesine genişletmek ve potansiyel ilerlemeler için daha geniş kripto para ortamını göz önünde bulundurmak akıllıca olacaktır.

Örneğin Algorand, diğer blok zinciri projeleriyle birlikte, kayda değer ilerlemeler göstermektedir. Algorand 2024 yılı için odak noktasını, performansı yükseltmeye ve merkeziyetsizliği artırmaya odaklanarak açık blok zinciri platformunu geliştirmek olarak belirlemiştir. Dinamik tur süreleri eklenmesi ve akıllı sözleşme oluşturmak için Python uygulanması, ağ verimliliğini artırmayı ve geliştirici topluluğunu büyütmeyi amaçlamaktadır.

Algorand, fikir birliğini teşvik ederek ve eşler arası gossip ağına geçiş yaparak ağının merkeziyetsizliğini artırmayı planlamaktadır. Popüler blok zinciri ağlarındaki ilerlemeler, verimliliğin ve merkeziyetsizliğin genişletilmesine sürekli olarak vurgu yaparak kriptonun potansiyeline ve getireceği yaratıcılık olanaklarına dair parlak bir görünüm sunuyor.

Son Sözler

Blob’lar, kullanıma sunulmasından bu yana Ethereum’un ölçeklenebilirliğini ve verimliliğini geliştirme konusunda büyük bir etkiye sahip oldu ve bu da rollup’ların başarısı için çok önemli. Kısacası bu teknoloji, işlemleri daha kullanışlı ve uygun fiyatlı hâle getiriyor. Ethereum gelişmeye ve zorlu engelleri aşmaya devam ettikçe, blob’lar bu ilerlemeyi desteklemede önemli rol oynayacaktır.

En önemlisi EIP-4844 ve Dencun yükseltmesi aracılığıyla blob’ların kullanıma sunulması, işlem ücretlerini düşürmeyi ve L2 çözümleri için ölçeklenebilirliği geliştirmeyi amaçlıyor. Daha fazla kullanıcı blob’ların avantajlarını fark ettikçe, bu teknolojinin blok zinciri alanına başka ne olanaklar getirebileceği merak ediliyor.