Ethereum Nasıl İşleyiş Gösterir?

Ethereum (ETH), piyasa değerine göre en büyük ikinci kriptodur ve bu konumunu yıllardır koruyor. Çoğu kişi ETH’yi şimdiye kadar oluşturulan en önemli ikinci kripto projesi olarak görmektedir. Bitcoin (BTC), kripto sektörünü başlatma konusunda en üst sırada yer alsa da sektörü bugünkü hâline getiren Ethereum’dur.

Bu kılavuzda Ethereum’u, geçmişini, ürünlerini ve amacını inceleyeceğiz. Ayrıca Ethereum’un işleyişini, avantajlarını ve dezavantajlarını da açıklayacağız. Yazımızın sonunda, Ethereum’un kripto sektörü için neden bu kadar önemli olduğunu daha iyi anlayabileceksiniz.

##Ethereum Nedir?

Ethereum, kullanıcıların dijital para transfer etmesine olanak tanıyan merkeziyetsiz bir blok zinciri platformudur. Ancak bu tanım, projenin sunduğu olanakların sadece küçük bir kısmını kapsar. Ethereum, kullanıcıların kod dağıtmasına olanak tanıyarak kripto sektöründe dönüşüm gerçekleştirmiştir. Bu dönüşüm sayesinde, Ethereum ağının üzerinde akıllı sözleşmeler ve sayısız merkeziyetsiz uygulama (DApp) oluşturulabilmektedir. Ethereum’un esnekliği, tümü dağıtılmış bir ağ üzerinde çalışan karmaşık programların oluşturulmasını mümkün kılmıştır.

Ancak akıllı sözleşmeler ve DApp’ler yalnızca ilk adımdı. Ethereum blok zinciri ve ürünlerinin gelişimi durmadan devam etmiş, daha pek çok ürünün ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bunları da yazımızın ilerleyen bölümlerinde ele alacağız.

Ethereum’un Geçmişi

Ethereum’u bir geliştirici ekibi oluşturmuştur. Bu ekibin en önde gelen ismi Vitalik Buterin’di. Buterin, 2013 yılında Ethereum’un teknik belgesini kaleme alarak temel kavramları ve teknik ayrıntıları ana hatlarıyla açıkladı. Nihayetinde proje, birden fazla kişinin ortak çalışmaları sonucunda 2015’te başlatıldı. Buterin dışındaki diğer katılımcılar Gavin Wood ve Joseph Lubin idi. Wood, Ethereum Sanal Makinesi (EVM) tasarımında da önemli bir rol oynamıştır. Öte yandan Lubin, daha sonra bir blok zinciri yazılım teknolojisi şirketi olan ConsenSys’i kurdu.

Ethereum, fikir birliği algoritması olarak ilk etapta iş kanıtını (PoW) kullanmıştır. Bu, kullanıcıların Ethereum madenciliğine katılabileceği anlamına geliyordu. Ethereum işlemlerini gerçekleştirmek için madencilik yapılması şarttı. Ancak algoritmanın sınırlamaları nedeniyle Ethereum, yeni bir algoritmayı benimsemesi gerektiğini fark etti. Bu sınırlamalar, ağı ölçeklenemeyecek hâle getirdi ve Ethereum işlemlerinin sayısı arttıkça gas ücretleri de arttı.

Ethereum gas ücretleri, tüm kullanıcıların her işlem yaptığında ödemesi gereken ücretlerdir. Ancak kullanıcılar, işlemlerini madenciler için daha cazip hâle getirmek için giderek daha da fazla ödemeye başladılar. Madenciler daha yüksek ödemelere sahip işlemleri önce seçtiğinden, yapacağınız ödeme arttıkça bekleyeceğiniz süre de kısalıyordu.

Zamanla, çoğu işlemin Ethereum gas ücreti, işlem miktarından daha yüksek olmaya başladı. Bu, Ethereum ağının temel sorunlarından biriydi. Benzer birkaç projenin başlatılmasına yol açan da bu sorundu. Söz konusu projelerden her biri Ethereum’un yerini almayı ve “Ethereum katili” olmayı amaçlıyordu. Ancak Ethereum’un katkısı ve yenilikçi doğası hiçbir zaman unutulmadı. İşte bu nedenle, geliştiriciler ağın fikir birliği algoritmasını değiştirme konusunda çalışmaları sürdürürken, ağ da zirvedeki yerini koruyabilmiştir.

2022’nin sonlarında Ethereum’un hisse kanıtı (PoS) fikir birliği mekanizmasına başarıyla geçmesiyle bu değişim nihayet gerçekleşmiştir. Hisse kanıtı Ethereum’un mevcut fikir birliği algoritması hâline gelirken, iş kanıtı algoritması da sonunda Ethereum ağında kullanımdan kaldırılmıştır.

Ethereum Ne İşe Yarar?

Basitçe ifade etmek gerekirse Ethereum, blok zinciri tabanlı bir geliştirme platformudur. Dolayısıyla, kullanıcıların akıllı sözleşmeler de dâhil çeşitli blok zinciri ürünleri oluşturmasına olanak tanır. Akıllı sözleşmeler, diğer tüm ürünlerin geliştirilmesinin ilk adımıydı. Birkaç akıllı sözleşme oluşturup bunların birlikte çalışmasını sağlayarak bir uygulama oluşturabilirsiniz.

Ağdaki tüm işlemler, şartları karşılandığında kendi kendini yürüten akıllı sözleşmeler tarafından yapılır. Ethereum, akıllı sözleşmelerin yanı sıra aşağıdaki ürünleri de mümkün kılmıştır:

• Merkeziyetsiz Uygulamalar (DApp’ler): DApp’ler, geleneksel uygulamaların hizmet edebileceği herhangi bir amaca hizmet edebilen merkeziyetsiz uygulamalardır. Bu uygulamaların en büyük farkı ve avantajı, merkeziyetsiz olmalarıdır. Bu uygulamalar merkezi bir otoriteye bağlı değildir ve daha çok gizlilik odaklıdır.
• Merkeziyetsiz Finans (DeFi): DeFi, merkeziyetsiz bankacılık hizmetleri sunan kripto projelerinin ortak adıdır. Kullanıcıların pasif gelir elde etmeleri için çok sayıda yöntem sunar. Bu yöntemler arasında; merkeziyetsiz borç verme, stake etme, getiri toplama (yield farming), likidite madenciliği ve daha fazlası sayılabilir.
• Değiştirilemez Tokenler (NFT’ler): Değiştirilemez tokenler benzersizdir ve birbirlerinin yerine geçmez. Bir Ethereum’u, değerinde hiçbir fark olmadan bir başkasıyla değiştirebilseniz de NFT’ler için bu söz konusu değildir. Her NFT, belirli bir değer taşıyan benzersiz bir dijital veya fiziksel ögeye bağlıdır. NFT’ler oyunlarda, koleksiyonlarda, gayrimenkul sektöründe, sanat eserlerinde ve daha birçok alanda yer bulmayı başarmıştır. Bir NFT’ye sahip olduğunuzda dayanak varlığın da sahibi olursunuz.
• Merkeziyetsiz Borsalar (DEX’ler): Merkeziyetsiz borsalar, merkezî platformlara bir alternatif olarak ortaya çıkmıştır. Merkeziyetsiz borsalar, varlıklarınızı platforma yatırmanızın gerekmemesi gibi bazı avantajlar sunar. Bu sayede varlıklarınızın kontrolü daima sizin elinizde olur. Genellikle kullanması daha ucuz olan bu borsalar, swap işlemlerinizi anında tamamlayabilir.
• Ethereum Tokenleri: Ethereum tokenleri, projenin yerel coini olan ETH’yi belirtmez. Bu terim, Ethereum ağında başlatılan kriptoları ifade eder. Diğer projeler, dayanak teknoloji olarak Ethereum’un platformunu kullanır. Bu projeleri coin yerine token yapan unsur da budur. Coinler, bir platformun tamamına güç veren kriptolardır. Token ise ilgili platformda çalıştırılan ayrı bir kriptodur.
• Metaverse: Metaverse, blok zinciri teknolojisi üzerinde çalıştırılan dijital bir dünyadır. Sanal bir gerçeklik olan metaverse, ödeme yöntemi olarak NFT’leri ve kriptoları kullanır. Kullanıcıların satın alabilecekleri, sahip olabilecekleri ve farklı şekillerde kullanabilecekleri sanal mekânlar sunar. Kullanım örnekleri arasında; yazılım ve oyun geliştirme, işletme faaliyetleri yürütme, sanal etkinlikler düzenleme ve daha fazlası yer alır.

Ethereum Nasıl İşleyiş Gösterir?

Ağı çalıştıran kullanıcılara Ethereum düğümleri (node’lar) denir. Bunlar merkezî sunucuların yerini alır. Ağın güvenliğini aşmak için, ağı koruyan bilgisayar sistemlerinin %51’inin ele geçirilmesi gerekir.

Ağı merkeziyetsiz ve saldırılara karşı dayanıklı hâle getiren de bu özelliğidir. Ağın çökebilmesi ise yalnızca, aynı anda binlerce ayrı bilgisayarın ele geçirilmesiyle mümkün olabilir.

Ethereum ağı, Ethereum Sanal Makinesi olarak bilinen bilgisayarı çalıştıran merkeziyetsiz bir sistemdir. Dünyadaki her düğümde bu bilgisayarın bir kopyası bulunur. Herhangi bir değişikliğin veya etkileşimin gerçekleşebilmesi için öncelikle doğrulanması gerekir. Daha sonra algoritma, her kopyayı otomatik olarak günceller. Ancak bu aşama, yalnızca değişiklik doğrulandıktan sonra gerçekleşir. Doğrulanmamış değişiklikler ise reddedilir.

Ağ etkileşimlerine Ethereum işlemleri denmektedir. Bunlar Ethereum blok zincirinin blokları içinde işlenir ve saklanır. İşlemler herkese açıktır; isteyen herkes Etherscan gibi blok gezginlerini kullanarak bu işlemleri görüntüleyebilir. ETH’nin bir değer tokeni yerine fayda tokeni olarak kullanılması amaçlandığından, arzı sınırlı değildir.

Ethereum ile etkileşim kurmak isteyen kullanıcıların öncelikle bir miktar Ethereum coini edinmesi gerekir. Bu coinler Ethereum ile uyumlu cüzdanlarda saklanabilir. Ethereum ağındaki herhangi bir etkileşim, gas ücretlerini de beraberinde getirir. Bu ücretler, işlem büyüklüğünden bağımsız olarak işleminizin gerçekleştirilmesi için ödenmelidir.

Ethereum’un Artıları ve Eksileri

Her kripto projesi gibi Ethereum’un da bazı avantajları ve dezavantajları vardır. Ölçeklenebilirlik sorunları ve yüksek ücretler gibi birçok kusur, hisse kanıtı (PoS) algoritmasına geçilerek ortadan kaldırılmıştır. Ancak bu gelişmeye rağmen bazı sorunlar devam etmektedir. Neyse ki ağ, bu kusurları telafi edecek bir hayli avantaj sunuyor.

Artıları:

• Merkeziyetsizlik
• Sansüre Dirençlilik
• Üst Düzey Ağ Güvenliği
• Akıllı Sözleşmeler Aracılığıyla Görevlerin ve Eylemlerin Otomasyonu
• DApp’lere, DeFi Protokollerine ve NFT’lere Erişim
• Birden Fazla Ethereum Cüzdanı Tarafından Desteklenmesi
• Kullanıcıları Ethereum Düğümlerini Çalıştırmaya Teşvik Etmesi
• Stake Etme Yoluyla Ödül Kazandırması
• Son Derece Düşük Hata Riski

Eksileri:

• Ethereum Üzerinde Geliştirme Sürecinin Maliyetli Olması
• Akıllı Sözleşmeyle İlgili Güvenlik Açıkları
• Yasal Düzenlemelerle İlgili Belirsizlik
• Yükseltme Zorlukları

Ethereum’un Önemi

Ethereum, kripto para sektörünün en önemli projelerinden biridir. Ethereum, kripto sektörünün sunduğu güncel kullanım faydalarının öncüsüdür. Dolayısıyla Ethereum, kriptonun yıllar içindeki muazzam büyümesinin ve gelişmesinin de baş sorumlusudur.

İşte bu nedenle, Ethereum’un nasıl çalıştığını ve neler yapabileceğini öğrenmek son derece önemlidir. Hisse kanıtı (PoS) yükseltmesiyle birlikte Ethereum 2.0 nihayet kullanıma sunuldu. Ağ artık, gelişimini sürdürme ve potansiyel daha fazla ürün icat etme konusunda emin adımlarla ilerleyebilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Ethereum, Yeni Başlayanlar İçin Nasıl Açıklanabilir?

Ethereum, blok zinciri tabanlı bir geliştirme platformudur. Kodları kayıt altına alabildiğinden, karmaşık uygulamaların ve yazılımların oluşturulmasına olanak tanır. Yerel kriptosu olan Ether (ETH) tarafından desteklenmektedir.

Ethereum Hangi Fikir Birliği Mekanizmasını Kullanıyor?

Ethereum 2.0’a yükseltilmesinin ardından Ethereum, hisse kanıtı (PoS) mekanizmasına geçmiştir. Bundan önce Bitcoin, Dogecoin, Litecoin ve diğer birçok kripto gibi iş kanıtı mekanizmasını kullanıyordu.

Ethereum ve Bitcoin’in İşleyişi Nasıl Farklılık Gösterir?

Bitcoin, kullanıcıların bilgi işlem gücü katkısında bulunmasını gerektiren iş kanıtı adlı fikir birliği algoritmasını kullanır. Sağlanan kaynaklar daha sonra, işlemleri gerçekleştirmek ve yeni BTC’ler çıkarmak üzere (madencilik yoluyla) karmaşık matematiksel denklemleri çözmek için kullanılır. Ethereum ise kullanıcıların tokenlerini stake etmelerini ve doğrulayıcı olmalarını gerektirir Doğrulayıcılar, işlemlerin gerçekleştirilmesini takip eder.

Ethereum’u Kim Kontrol Ediyor?

Ethereum merkeziyetsizdir, yani merkezi bir otorite söz konusu değildir. Ağ, yeni yükseltmeler oluşturan kendi geliştiricilerine sahiptir ancak topluluk tarafından çalıştırılır. Gerçek bir demokrasi anlayışıyla, tüm kararlar oylama yoluyla alınmaktadır.